Başkaldırının Sarsıcı Bir Zarafeti Var

Gülru Pekdemir

Bu yıl 89’uncusu verilecek olan Oscar Ödülleri’nin adayları birkaç gün önce açıklandığından beri, filmciler ve sevenler, adaylıklar hakkında fikirlerini daha sık paylaşmaya başladı. Sinema dünyasının en prestijli ödüllerinden biri olarak kabul edilen Akademi Ödülleri, bu yıl 26 Şubat’ta her zamanki gibi Amerika’nın  Los Angeles şehrinde yapılacak. Aday gösterilen işlerin sahipleri ve sanatçılar elbette çok heyecanlıdırlar. Adaylar, kazandıkları takdirde yapacakları konuşmaları inceden düşünmeye başlamış dahi olabilirler. Genç bir hanımefendi ise, bunları düşünmeyi reddetti ve bugün, ödül törenine katılmayacağını resmen açıkladı.

İranlı büyüleyici insan, Oscarlı Ashgar Farhadi‘nin yönettiği Satıcı (The Salesman/ Forushande) filminin muhteşem Rana’sı canımız Taraneh Alidoosti, yeni ABD Başkanı Donald Trump’ın göçmen politikasını protesto ederek ödül törenine katılmayacağını açıkladı. Cannes, Mumbai, Münih ve Golden Globe da dahil olmak üzere onlarca adaylık ve çeşitli dallarda ödül sahibi olan Satıcı, bu yıl Akademi Ödülleri’nde Yabancı Dilde En İyi Film kategorisinin favorilerinden…

Henüz otuz üç yaşında olan ve İran sinemasının en iyi oyuncularından biri olarak kabul edilen Alidoosti, daha on yedi yaşındayken rol aldığı, Rasoul Sadremeli imzalı I’m Taraneh, 15 isimli filmdeki oyunculuğuyla göz doldurmuştu. Bu performansı ona Locarno’da bronz leoparı, Fajr Film Festivali’nde ise en iyi kadın’ı kazandırdı.

Yalın muhteşemliğiyle Ashgar Farhadi’nin dikkatini çekmeyi başaran zat-ı şahane, beyefendinin 2004 yapımı Güzel Şehir‘inde (Shah-re Ziba / The Beatiful City) başrolü aldı. Hemen ardından gelen, yine bir Farhadi filmi olan ve bence yapılmış en incelikli işlerden biri olan Çarşamba Ateşi‘yle (Chaharshanbe-soori / Fireworks Wednesday), Fajr Film Festivali’nde üç yıl üst üste aday gösterilen tek ve en genç insan olma özelliğine sahip oldu. Shakespeare’in Hamlet’inden fazlasıyla etkilenmiş, yönetmenliği Varuzh Karim-Masihi’ye ait olan Şüphe‘deki (Tardid- Doubt) Ofelyamsı karakter Mahtab’da verdiği, o erkek egemen dünya’nın nesneleştirerek yok etmeye çalıştığı ince ve bir o kadar derin ve aslında güçlü kadınla şahaneler yarattı. Ve tabiî ki tüyleri diken diken eden Elly Hakkında‘daki (Darbareye Elly / About Elly) Elly’si “bir insan ancak bu kadar sarsıcı ortadan kaybolur” dedirtir cinsten.

Gelelim protesto edilip gidilmeyen Oscar’da yarışacak olan Satıcı’nın Rana’sına… Bir kadının, başına gelenlerin sonucunda düştüğü ikilimlerini dahi gözlerinin en ve tam içinde gördüğümüz Alidoosti, kirpikleriyle bile oynadı dedirtecek kadar olağanüstüydü… Hanımefendi sadece iyi bir oyuncu değil, aynı zamanda etrafında olup bitene asla sessiz kalmayan, oldukça cesaretli, yürekli, değerli bir insan. Her türlü faşizmin dörtnala hüküm sürdüğü bugünlerde, herkesin kendince aksiyon almasının en güzel örneklerinden birini yapıyor hanımefendi ve Trump’ın ırkçı söylemlerini protesto etmek amaçlı, Akademi Ödülleri’ne katılmayarak boykot ediyor. Kendi gibi büyülü filmler yapan Farhadi’nin Satıcı‘sı benim gönlümün altınla süslü ödülünün sahibi, Taraneh Hanım ise ömür boyu onur ödüllü… İzleyiniz…

İran, kadın, başkaldırma deyince, sessiz geçemiyorum.
Hem Rana ve Emad’ın hikâyesine benziyor bu, biraz da kendimize…

“Küçük gecemde benim, yazık
Rüzgarın ağaç yapraklarıyla randevusu var
Küçük gecemde benim, yıkım ıstırabı var
Kulak ver
Duyuyor musun esişini karanlığın
Ben yapayalnız, bu mutluluğu seyrediyorum
Bağımlıyım kendi umutsuzluğuma
Kulak ver
Duyuyor musun esişini karanlığın
Gecede birşey geçiyor şimdi
Ay kızıl, şaşkın
Her an çökme korkusundaki bu çatıda
Bulutlar matemli kalabalıklar gibi
Yağacakları anı bekliyorlar sanki
Bir an
Ve sonrası, hiç
Bu pencerenin ardında gece ürpermekte
Ve yeryüzü dönüşünü yavaşlatmakta giderek
Bu pencerenin ardında bir bilinmez
Beklemekte seni ve beni
Ey tepeden tırnağa yeşil
Yıkıcı bir hatıra gibi
Bırak ellerini, aşık ellerime
Varlığın sımsıcak duygusu dudaklarını
Aşık dudaklarımın okşayışına bırak
Rüzgar bizi götürecek
Rüzgar bizi götürecek”
Furug Ferruhzad*