Filmlerde Diyalog: Cinsiyet ve Yaşa Göre Okunmuş 2000 Senaryo

Cinsiyet ve yaşa göre okunmuş 2000 senaryo

Son zamanlarda Hollywood, cinsiyetçi ve ırkçı yaklaşımından ötürü yaygın biçimde tepki alıyor. Yaygın tema: Beyaz erkek rollerinin hakim olduğu filmler.

Ancak hepsi retorik ve herhangi bir veri kaydı yok. Varolan bu durum bizi bilinçli ve sağlıklı bir tartışma yapma konusunda bir yere götürmüyor. Aslında kaç film erkekler hakkında? Tür, dönem ya da gişe hasılatı ile ne değişir? Hangi koşullar daha fazla çeşitlilik üretir?

Hiç bir ispatlama derdinde değiliz. Ancak daha çok gerçek verileri derlemeye odaklandık. Bunu ise bir çalışma gibi sunmaktan ziyade sayılar üzerinden kotarmaya çalıştık. Temel olarak sekiz bin senaryoya başvurduk ve bunlarda yer alan her karakteri bir aktör ile eşleştirdik. Buradan hareketle yaklaşık iki bin filmde erkek ve kadın karakterlerin konuştuğu kelimelerin sayısını derledik. Muhtemelen bu metod elimizdeki senaryolar açısından oldukça geniş ölçekli bir araştırma halini sunuyor.

İlk etapta Disney filmleri için cinsiyet bazlı diyalogu inceleyerek başlayalım.

Ocak 2016’da yapılan araştırmada araştırmacalar, Disney’in en popüler film ailesi olan ‘prenses filmleri’nde erkeklerin kadınlardan daha sık konuştıklarını belirtti. Bu iddiayı doğruladık ve araştırma grubuna aralarında Pixar’ın da olduğu otuz filmi dahil ettik. Sonuçlar: Otuz Disney filminden yirmi ikisinde erkek çoğunluğu hakim. “Mulan (1998)” gibi kadın liderliğindeki filmlerde bile diyalog üretimi erkeklerden yana. Örneğin, koruyucu ejderha Mushu’nun diyaloğu Mulan’dan %50 daha fazla!

Bu veri çıktısını mükemmel olarak değerlendirmek olası değildi. Mulan’da olduğu gibi diyalog o karakteri yansıtsa bile bir odak noktası, bir karaktere merkezlenebilir. Bu anlamda verilerin filmin bir kopyası üzerinden değil, senaryolar üzerinden kuruluyor olmasının böyle handikapları var.

Metodoloji

Her senaryo için en az yüz kelime içeren karakterler üzerinden bir IMDB taraması yaptık (İnsanları bir aktör ya da aktris olarak tanımlayan). Tarama anlamında biraz özel bir daralma yaptık. Çünkü, daha minör karakterler için IMDB listelemeleri oldukça kısıtlı bir alana tekabül ediyor. Bunun istenmeyen sonuçları da vardı: Örneğin, “Schindler’s List (Schindler’in Listesi – 1993)”de, belirli bir noktada karşımıza çıkan kadınlar var ancak bunlar belirlenen eşiğin üzerinde değil. Bu durum erkek diyalogları odaklı olan çalışmada %100 gibi bir çıktıdan ziyade %99.5 gibi bir çıktıya denk geliyor. Bu yaklaşımda başka sorunlarda var: Senaryolar, senaryoda işlendiği haliyle doğrudan değil, bize ulaşana kadar belli başlı değişiklerle son haline kavuşuyor. Yönetmen kurgusu. Karakter kurgusu. Eklenen karakterler. Karakterlerde isim değişikliği. Karakterler için farklı cinsiyet perspektifi. Bu gibi değişikliklere rağmen sonuçların hala bir doğruluk değeri taşıdığına inanıyoruz. Ancak bireysel odaklı film çalışmalarında kesinlikle hatalar olacaktır.

Her senaryonun replikleri %90 oranında cinsiyete göre kategorize edilmiştir. Eğer analizde eksik bir karakter farkederseniz, bu durum bahsi geçen replik konusunda ki %10luk dilimden ötürü. Filmden bir karakter çıkarılmış ancak senaryoda yer alıyorsa, bu durum senaryo okumalarında baz alınan cinsiyet zamirleriyle ilişkili.

Veri taramasında odaklanılan binlerce film içerisinde, erkeklere fazla endekslenmeyen bir alt küme bulmak zordu. Kadınlar için daha ‘olur’ bir tür algısı içinde sunulan romantik-komedi türündeki filmlerde dahi %58 oranında erkek diyoloğu hakimdi. Örneğin, Pretty Woman (Özel Bir Kadın – 1990) ve 10 Things I Hate About You (Senden Nefret Etmemin 10 Sebebi – 1999) filmlerine baktığımızda her ikisinde de başrolde kadınlar olduğunu görürüz (diğer bir deyişle en fazla diyaloğu olan karakterler). Ancak her iki filmde de genel diyalog dağılımına baktığımızda yan karakter olarak konumlanan erkek karakterlerin %52 oranında diyaloğa mutabık olduğunu görürüz.

Kaç Senaryoda Kadınlar Başrolde?

Filmlerin %22’sinde kadın karakterler daha fazla diyaloğa sahipti (bir başka deyişle onlar başroldeydi). Filmlerin %34’ünde diyaloglara bakıldığında kadınların ikinci sıraya düşme olasılığı oldukça yüksek. En korkunç durum incelediğimiz filmler arasında %18’lik bir dilimde kadınların her üç filmden ikisinde başrolde yer alıyor olması. Aynı durum erkekler bazlı baktığımızda %82 oranında gözlemleniyor.

Hollywood’da Yaşlanma

Her film için ayrıca oyuncuların duyurulduğu tarihi belirledik. Bu analiz Hollywood’da genç kadınlara yönelik bir önyargı olup, olmadığını ya da erkeklerin daha uzun bir kariyere sahip olup olmadıklarını belirlemek anlamında kapsayıcı oldu.

Aktörlerin Yaşlarına Göre Diyalog Yüzdesi

Yaş dağılımına göre diyalog oranına baktığımızda kadınlarla erkekler arasında bir eş değerlik ya da oransal anlamda paralellik bulmak epey zor. Değerler kırk yaşın üzerindeki kadın karakterlere geldiğinde diyalog oranı hızla azalmakta. Erkekler için bu durum tam tersi: Yaşça daha büyük erkek oyuncular için çok daha fazla diyaloğun yanı sıra çok daha fazla rol var. Aynı verilere bir de her yaş grubu için bakalım:

Neden Yaptık

Bu proje, Bechdel testinde yaptığımız analizler sonucunda başarısız olan filmlere dair bir geliştirme ve yeniden analiz etme istediği doğrultusunda doğdu. Analiz yapanlar, Bechdel testinin kusurlu olduğunu ve filmlerin başarısız olmasının da testin akışını etkilediğini ön gördüler (kastedilen şey filmlerin çıktığı tarihler). Diyalogları bu anlamda baz aldığımızda filmlerdeki cinsiyet odakları üzerine çok daha fazla objektif görüş geliştirebiliyoruz.

Çoğu okuyucu film endüstrisindeki kadınlar için daha bariz çıkarımlar çizebiliyor. Fakat kimse veri toplama anlamında bir çalışma altına girmedi. Sadece uygun senaryoları eşleştirmek için IMDB sayfalarında haftalar harcadık. Hala mükemmel değil ama şu an bir öncekinden çok daha iyi bir noktada olduğumuza inanıyoruz. “Bilirsiniz… Kırk yaşın üzerindeki kadınlar asla sevgisiz değildir”.

Tüm kaynaklarımız ve paylaşabildiğimiz ölçüde veri -dava edilmediği sürece- Google Dokümanlar ve burada, Github üzerinde paylaşıma açık. Metotlar ve veri ile ilgili endişeleriniz var ise bize mail ile ulaşabilirsiniz. Filmleri, yılları ve cinsiyet dağılımını taramaktan vazgeçmeyin!

*İstatistikler ve orijinal metne daha detaylı bakmak için tıklayınız. (link: http://polygraph.cool/films/)

Yazı: Hanah Anderson, Matt Daniels

Çeviri: Zekican Sarısoy

Kaynak: polygraph.cool