The Pillow Book

 

The Pillow Book (Tual Bedenler) – 1996

Yönetmen: Peter Greenaway

Oyuncular: Vivian Wu, Ewan McGregor, Yoshi Oida…

Greenaway’ın üslubunun artık iyice aykırılaştığı filmlerinden olan The Pillow Book, aynı zamanda da Doğu kültürüne sırtını yasladığı bir eserdir. Edebiyat ile çok sevdiği resim sanatının buluştuğu bu filmde Greenaway, Japon kültürünün sonsuz nimetlerini, kendisinin sınırlarını çizmenin imkânsız olduğu sinemasıyla muhteşem bir şekilde buluşturur. Özellikle filmine mekan olarak kültürel, tarihsel ve ekonomik açıdan tam olarak kolaj bir şehir diyebileceğimiz Hongkong’u alması da çok yerinde bir tercih olur.

Kadın bir yazarın kaligraf tekniğiyle yazdığı on üç tane eseri üzerinden, Japon yazı sanatı olan kaligrafın sadece edebiyat değil aynı zamanda estetiğin, erdemin, aşkın, tutkuların ve daha nicelerinin içinde barındığı tarifi mümkünsüz bir kültür olduğunu anlatmakta aslında film. Bir yanıyla insanların tutkunu oldukları imgeleri hiç çıkmayacak bir şekilde vücutlarına nakşettikleri dövmelerle de arasında benzerlik kurulabilecek olan The Pillow Book, adeta son söz imgenindir diye yüksek sesle haykırmaktadır.

Oldukça cesur sahneleri barındıran, görselliğin, imgenin gücünün hâkimiyeti elden asla bırakmadığı filmin çerçeveyi tamamen yok saydığını açıkça söyleyebiliriz. Zira gerçek hayatta var olmayan çerçevenin neden sinemada olduğunu sürekli sorgulayan Greenaway, özellikle bu filmiyle kadraja yerleştirdiği ayrı bir çerçeve ile kadraj içinde kadraj kullanımından çok daha aykırı bir tarz geliştirir. Çerçeve içinde çerçeve kullanan yönetmenimiz, farklı zamanları bir arada vererek bahsettiği anın öncesini, sonrasını, şimdisini bir arada irdeleyerek derinlemesine bir analize girişmiş olur. Sinemanın genel geçer kodlarıyla ne kadar oynanabileceğini, yaratıcılıkta, sınırları aşmakta ne kadar ileri gidilebileceğinin kanlı canlı örneği olan bu filmin gücü yadsınamaz asla. Üstelik yabancılaştırmanın hiç bu kadar çarpıcı kullanımına denk gelmemiş olduğumuzu da inkâr edemeyiz.